Węgiel jest substancją mającą długą historie jako medium wykorzystywane do wchłaniania (absorbcji) zanieczyszczeń, i prawdopodobnie jest najsilniejszym pochłaniaczem znanym człowiekowi. Pół kilograma aktywowanego węgla ma łącznie 125 akrów powierzchni(!) i jest w stanie faktycznie wchłonąć tysiące różnych związków chemicznych. Węgiel aktywowany to taki węgiel, który jest nieco bardziej elektrododatni, co powoduje że jeszcze lepiej zatrzymuje zanieczyszczenia i związki chemiczne. Zawarte w wodzie zanieczyszczenia przepływające przez pozytywnie naładowany węgiel aktywny są przyciągane do jego powierzchni.
Filtry z węglem aktywnym, które są wykorzystywane w zastosowaniach domowych z reguły zawierają granulowany węgiel aktywny lub sproszkowane bloki węgla aktywnego. Mimo iż oba są efektywne, bloki węgla aktywnego mają większy współczynnik usuwania zanieczyszczeń z wody. Dwa najistotniejsze fakty wpływające na na efektywność węgla aktywnego to ilość węgla w urządzeniu filtrującym, oraz czas jaki filtrowane medium spędza w kontakcie z węglem. Im więcej węgla tym lepiej. Podobnie im mniejszy jest przepływ wody przez filtr, tym więcej czasu zanieczyszczenia będą miały kontakt z węglem, a dzięki temu ich absorpcja będzie bardziej skuteczna. Wielkość cząstek także wpływa na współczynnik usuwania zanieczyszczeń.
Filtry węgla aktywnego są zazwyczaj oceniane, według rozmiaru cząstek, które są w stanie wyłapać. Wielkość ta jest mierzona w mikronach i z reguły waha się od 50 mikronów (mniej efektywne) aż do 0.5 mikrona (najbardziej efektywne).
Typowy filtr kranowy, lub system pod-kranowy zawiera od 350 gram do 700 gram węgla aktywnego. Najpopularniejsze typy węgla stosowane w filtracji wody, to węgiel kamienny, drzewny oraz węgiel ze skorupy kokosa. Węgiel kokosowy jest z reguły około 20% droższy niż pozostałe ale uważa się, że jest on najbardziej efektywny z całej trójki.
Istnieją dwie podstawowe metody, których węgiel 'używa’ do usuwania zanieczyszczeń: absorpcja oraz redukcja katalityczna, proces w czasie którego negatywnie naładowane jony zanieczyszczeń, są przyciągane do pozytywnie naładowanego węgla aktywnego.
Związki organiczne są usuwane przez absorpcje, natomiast osadowe odkażacze takie jak chlor i chloraminy są usuwane poprzez redukcje katalityczną.
Filtracja z zastosowaniem węgla aktywnego jest bardzo szeroko stosowana, zwłaszcza w domowych systemach filtracji wody. Filtr węglowy może być stosowany samodzielnie w celu usunięcia z nieprzyjemnego smaku i zapachu z wody miejskiej (która jest wstępnie oczyszczania i chlorowana), dzięki czemu otrzymujemy wodę o znacznie wyższej jakości. Jest także stosowany do wstępnego oczyszczania wody jako część systemu odwróconej osmozy. Usuwa on substancje takie jak organiczne zanieczyszczenia, chlor oraz inne, które mogłyby uszkodzić lub zatkać membranę osmotyczną. Węgiel 0.5 mikrona są szeroko stosowane do usuwania cyst takich jak giardia czy cryptosporidium.
Filtry węgla aktywnego usuwają, lub zmniejszają stężenie wielu lotnych związków organicznych, pestycydów i herbicydów, a także chloru, benzenu, związków trihalogenometanu, radonu, rozpuszczalników oraz setki innych wytworzonych przez człowieka chemikaliów, które możemy znaleźć w wodzie z kranu. Niektóre filtry węgla aktywnego są umiarkowanie skuteczne w usuwaniu części, lecz nie wszystkich metali ciężkich. Dodatkowo, mocno sprasowane bloki węglowe w filtrach do wody usuwają cząstki o rozmiarze nawet do 0.5 mikrona, w tym cysty giardia lub cryptosporadium, mętność oraz pyłki. Pomimo iż wyższej jakości filtry węglowe są w stanie usunąć część manganu i siarkowodoru, glaukonitowego w celu usunięcia tych zanieczyszczeń, ponieważ efektywność filtra węglowego wobec tych zanieczyszczeń jest bardzo krótka, jeżeli ich zawartość jest wysoka.
Filtry węglowe nie są skuteczne w usuwaniu rozpuszczonych zanieczyszczeń nieorganicznych lub metali takich jak sole lub minerały (zanieczyszczenia powodujące osady lub twardość wody), antymon, arszenik, azbest, bar, beryl, kadm, chrom, miedź, fluor, rtęć, nikiel, azotany i azotyny, selen, siarczany, tal lub niektóre nuklidy. Usunięcie tych zanieczyszczeń wymaga zastosowania filtru odwróconej osmozy lub destylacji.
Węgiel aktywny nie usuwa zbyt efektywnie osadu ani pyłu, dlatego w systemie filtracji, często jest poprzedzany filtrem osadowym. Osadowe filtry wstępne, dodatkowo wydłużają życie wkładu węgla aktywnego poprzez wyłapywanie cząstek które w innym wypadku zapychałyby filtr węglowy zmniejszając jego powierzchnie filtrującą, a co za tym idzie zmniejszałby jego zdolności absorpcyjne.
- Mit 7: Odwrócona osmoza jest zbyt droga
- Mit 6: Odwrócona osmoza marnuje bardzo dużo wody
- Mit 5: Odwrócona osmoza generuje bardzo kwasowa wodę o niskim pH
- Mit 4: Odwrócona osmoza wysysa z organizmu minerały
- Mit 3: Odwrócona osmoza usuwa z wody zdrowe minerały
- Mit 2: Odwrócona osmoza to technologia NASA.
- Mit 1: Picie wody uzyskanej dzięki odwróconej osmozie jest niezdrowe
Deszczówka to woda mocno zanieczyszczona, dlatego nie można jej pić. Gdy jednak w danej chwili nie można skorzystać z profesjonalnych urządzeń do uzdatniania, można samemu zrobić filtr do wody deszczowej. Po obcięciu dna do plastikowej butelki po wodzie mineralnej należy włożyć kolejno grubą tkaninę, węgiel aktywny (lub drzewny), następnie wsypać piasek i żwir. Przepuszczona przez własny filtr woda jest tylko podczyszczona, dlatego powinno się ją jeszcze przegotować. Jeżeli nie ma takiej możliwości, wodę w zakręconej przeźroczystej butelce plastikowej należy wystawić na 6 godzin na działanie promieni słonecznych.
Więcej informacji w artykule: Jak zrobić własny filtr do wody?
Podczas samotnych wypraw w dzicz warto mieć przy sobie plastikową butelkę po wodzie mineralnej, kawałek grubej tkaniny oraz węgiel drzewny lub węgiel aktywny. Z ich wykorzystaniem można samemu zrobić filtr do wody survival. Pozostałe składniki do budowy filtra dostarczy sama natura, a mianowicie piasek i małe kamienie. Należy obciąć dno butelki plastikowej i do tak powstałego lejka włożyć kolejno tkaninę, węgiel aktywny, piasek i żwirek. Przepuszczona woda przez filtr survival zawiera jeszcze sporo zanieczyszczeń, dlatego należy ją przegotować w garnku na ognisku. Dopiero wtedy będzie ona zdatna do picia.
Więcej informacji w artykule: Jak zrobić własny filtr do wody?
Do wykonania filtra do wody jest potrzebna pusta butelka plastikowa. W pierwszej kolejności należy obciąć jej dno nożykiem. Do powstałego w ten sposób lejka należy włożyć kolejno warstwy filtracyjne: gęstą tkaninę, węgiel drzewny (lub węgiel aktywny), piasek i żwirek. Tak wykonany filtr do wody z butelki jest w stanie usunąć część największych zanieczyszczeń. Jednak dopiero po przegotowaniu i przestudzeniu woda nadaje się do spożycia. Alternatywnym sposobem jest wystawienie przefiltrowanej wody w przeźroczystej plastikowej butelce na działanie słońca. Promieniowanie UV działa zabójczo na występujące w wodzie bakterie.
Więcej informacji w artykule: Jak zrobić własny filtr do wody?